Grenzeloos van Limburg naar Luxemburg

Het startpunt van de route is voor de Sint-Christoffelkathedraal aan de Markt. Roermond heeft iets statigs. Maastricht is de hoofdstad van Limburg, maar de bisschop zit in Roermond. De bisschop was vroeger een belangrijk persoon in het Rijke Roomsche Leven van Limburg, dat het dagelijkse leven domineerde. De stad kent dan ook een aantal opmerkelijke katholieke bouwwerken. 

Veel Cuypers in Roermond

Roermond is de geboorteplaats van de beroemde kerkenbouwer Pierre Cuypers. Behalve kerken ontwierp de architect ook onder andere het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. Terug naar ons startpunt, de Sint-Christoffelkathedraal. Dit dominante godshuis stond hier al enige eeuwen toen Cuypers het eerste levenslicht zag. De grote meester had echter een belangrijke inbreng bij de ingrijpende verbouwing. Niet iedereen in Roermond was het met de ingrepen van Cuypers bij kerken in Roermond eens. Vanwege alle kritiek verliet de eigenzinnige architect zijn stad en nam zijn intrek in het meer ruimdenkende Amsterdam. Zijn woonhuis in Roermond is nu het Cuypers Museum. Op het sfeervolle Munsterplein staat de bonte kiosk van Cuypers, van waaruit muziekgroepen het publiek op de terrasstoeltjes trakteren op stemmige geluiden.

Fietsen langs de Roer

De oude 'Steenen Brug' ligt net voor het samenvloeien van de Roer in de Maas. De brug draagt officieel de naam Maria Teresia, die keizerin was van Oostenrijk. Roermond was in de 18e eeuw een Oostenrijkse stad. We volgen als eerste de Roeroever/Rurufer-fietsroute. De Roer slingert zich door het Limburgs landschap. Hoog boven het kabbelende water vallen de romaanse torens van de basiliek van het plaatsje Sint-Odiliënberg op. Ooit was dit een bedevaartplaats.

Koffie in de grote trom

We verlaten de grens niet onopgemerkt. Kunstwerken herinneren aan de tijd van het kat en muisspel tussen de douaniers en de smokkelaars. Een groot deel van de plaatselijke bevolking was hierbij betrokken. Wat wil je, als koffie aan de Duitse kant van de grens aanzienlijk duurder is door de Duitse koffiebelasting? De bevolking was echter slim. Zo marcheerde de schutterij in vol ornaat voorafgegaan door de fanfare de grens over. Onder hun kledij met versierselen waren echter grote hoeveelheden koffie verborgen. Ook de grote trom zat vol koffiebonen.

De restanten van Jülich

Van het centrum van Jülich herinnert alleen nog de toegangspoort aan de glorietijd als hoofdstad van het hertogdom Gullik. De binnenstad werd voor de rest platgebombardeerd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook de vestingwerken rond de citadel zijn nog steeds geheel intact. Het slot zelf in het midden brandde in 1944 geheel uit. Een deel staat nog overeind tussen de nieuwe gebouwen van het stedelijk gymnasium.

De Roer roert zich steeds meer

Langzaam komen we de Eifel in. Het reliëf sluit zich om ons heen. De vakwerkhuisjes dienen zich aan. De Roer begint zich steeds meer te roeren in de stroomversnellingen. Dit is duidelijk een ander landschap dan in Nederland.

Prachtig vestingstadje op een klif

Direct op een klif boven de Roer ligt het vestingstadje Nideggen. De route volgt het dal van de Roer, maar de verdedigingswerken trekken ons de helling op door de stadpoort. Opmerkelijk is de combinatie van de witte vakwerkhuisjes en de gebouwen opgetrokken in roodbruine natuursteen. De vesting is diverse malen belegerd en verwoest. In 1689 liepen de troepen van de Franse Zonnekoning Lodewijk de Veertiende Nideggen onder de voet en legden het stadje in de as. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog lag Nideggen precies in de vuurlinie, maar het levendige stadje ligt er nu keurig bij. Vanaf de kantelen hebben we een heerlijk blik. In de burcht is het enige kasteelmuseum van het Rijnland. De extra klim heeft als voordeel dat we mogen terugzoeven het dal in. 

Klimmen voor het stuwmeer

Bij Heimbach moeten we stevig in de pedalen en staan we uiteindelijk  voor de de Rurtalsperre: de grote dam in de Roer die zich 77 meter boven het oorspronkelijke rivierdal verheft. De dam kwam in 1939 in gebruik om de waterstand te kunnen regelen en elektriciteit op te wekken. Het stuwmeer voor de dam is bijna acht vierkante kilometer groot. De plas water kan maximaal 200 miljoen kubieke meter water bevatten.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog lieten de Duitsers het stuwmeer leeglopen. De overstromingen beneden de dam vertraagde de geallieerde opmars met veertien dagen. Tussen 1955 en 1959 is de dam verhoogd, waardoor het meer werd uitgebreid. Huizen en boerderijen werden ontruimd. Dit leidde tot protesten, maar het mocht niet baten.

Fietsen langs het meer

De route volgt een stukje de oever van het meer, maar daarna klimmen we van het meer af. We zien regelmatig de plas water in de diepe liggen. Bij Einruhr is de Roer weer een rivier met stromend water.

Mooi Monschau

De stroom zoekt zich een weg door het kneuterige Eifelstadje Monschau. Alleen het Rode Huis aan de Roer lijkt af te wijken ten opzichte van de vakwerkhuisjes. Een paar pandjes hellen angstig naar het water. In onze gedachten komt op: gaat dit wel goed? 

Van Frans naar Duits

Monschau heette oorspronkelijk Montjoie en heeft ook een Franstalig verleden. Tijdens de Dertigjarige oorlog vluchten veel Duitse protestanten naar het stadje. Monschau werd meer en meer Duits. Protestanten begonnen de lakennijverheid en dit bracht het stadje tot grote bloei. Pas tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1918 kreeg Monschau op bevel van keizer Wilhelm II de huidige Duitse naam.

Monschau is nog altijd een beetje een protestantse enclave in de overwegend katholieke Eifel. De stadskerk in het centrum is een protestantse kerk in de Lodewijk de Zestiende stijl. Met concerten speelt de kerk ook een rol in het culturele leven van Monschau.

Fietsen langs het spoor

De Roer brengt ons naar de grens met België. Net over de grens tintelen de geuren van versgebakken wafels vanuit een oude treinwagon op de Vennbahn: de fietsroute op de voormalige spoorweg van Aken naar het Luxemburgs Troisvierges. We zeggen de Roer goedendag en volgen nu de Vennbahn. Regelmatig treffen we nog sporen van het spoorwegverleden, zoals bij het station van Sourbrodt met een draaischijf voor locomotieven.

Tunnels en viaducten

We duiken onder het massieve Freiherr von Korff Viaduct door, dat ooit aansluiting bood op een zijlijn. Op het viaduct groeien al jaren bomen. Na Sankt-Vith keren we op de Ardennen-Eifel fietsroute weer terug in Duitsland. In de tunnel van Bleialf overwinteren vleermuizen. Om deze vliegende zoogdieren rust en ruimte gunnen sluiten in de wintermaanden de deuren voor fietsers. Voor de vleermuizen zijn ingangen boven de deuren. Aan tunnels geen gebrek. Oude foto’s geven aan hoe de werkzaamheden tijdens de bouw gingen.

De Eifel ten top

Het voormalige station van Pronsfeld is een soort openlucht treinmuseum, met oude treinstellen, spoorbomen, seinpalen en vooral veel oude foto’s hoe het vroeger was. Het is Bitburger bier dat de klok slaat hier in de Eifel. Langs het riviertje de Prüm geeft de brouwerij met trots aan dat de hop hier vier meter hoog staat. De hop is om hun bier een bittere smaak te geven. In het stadje Prüm kunnen we niet om de kolossale Barokkerk heen. De kerk is slechts een onderdeel van de Abdij. De Eifel ten top.

Echternach, stad van Willibrord

Aan de overkant van de Sauer ontwaren we het kusse Luxemburgse Echternach. De Parel van de Sauer is de oudste 'stad' van het Groothertogdom. Een beter voorbeeld van een kraakhelder Luxemburgs ministadje is moeilijk denkbaar. De statige basiliek priemt duidelijk boven Echternach uit. In dit godshuis is het graf van Willibrord, die als eerste bisschop van Utrecht het christendom naar Nederland bracht. Maar na de verovering van Utrecht door de Friezen in 698 werd de stad te gevaarlijk voor de apostel der Nederlanden. Willibrord week uit naar Echternach en stichtte de abdij. 

De basiliek van Echternach

De basiliek liep o.a. tijdens de Franse Revolutie en het Ardennenoffensief in 1944 zware schade op, maar is iedere keer weer herbouwd. Al sinds de 15e eeuw vindt ter nagedachtenis aan Willibrord op de dinsdag na Pinksteren de vermaarde springprocessie plaats. Op de maten van de muziek bewegen de deelnemers zich springend van de linker naar de rechtervoet zich voort.

Fietsen over het smalspoor van Charly

Een prachtig stukje zit in de staart van onze route: van Echternach naar de stad Luxemburg gaat het over een voormalig smalspoortje met de naam Charly. Om de stoomlocomotiefjes hoogteverschil te kunnen laten overwinnen, zijn lange slingers aan gelegd door het bos. De route brengt ons door een smalle kloof die speciaal voor Charly was uitgehouwen. Op het stationnetje van Bech mocht het locomotiefje even uitpuffen, om te wachten op zijn tweelingbroertje uit de andere richting, want er was slechts één spoor beschikbaar. 

Luxemburg stad

Voorbij dit station duikt ineens een donker gat van een tunnel op, maar gelukkig floepen vanzelf de lichten aan. De koude komt ons tegemoet in deze onderaardse wereld. Het water sijpelt langs de ruwe wanden. Donker is het eveneens in de dichte bossen. Vanuit deze geslotenheid staan we ineens voor de skyline van de stad Luxemburg. Een nieuwe fietslift met panorama-uitzicht brengt ons naar het hooggelegen centrum. Een mooi einde aan een prachtige fietsroute.