ZwedenUtö, parel in Stockholms archipel

Je kent het gezegde vast wel: ‘het gaat om de reis en niet om de bestemming’. Dat geldt zeker voor de boottocht naar Utö. De ferry neemt je mee diep in de archipel. Zigzaggend van eilandje naar eilandje met daarop rode, blauwe en gele huizen, een bootje aan de steiger en een wapperende Zweedse vlag in de tuin. 

Vanaf Strömkajen in hartje Stockholm, stappen we ‘s ochtends aan boord bij rederij Waxholmsbogalet. Zij varen in de zomer dagelijks naar Utö en stoppen onderweg nog bij 14 andere eilanden. 

Gluren bij de buren

Langzaam varen we de haven uit. Stockholm wordt steeds kleiner en om ons heen ontvouwt zich de beroemde archipel. We varen soms zo dicht langs de eilanden, dat we bewoners zien zitten aan de ontbijttafel. Af en toe worden we ingehaald door een motorbootje, hét vervoersmiddel in de archipel. Vroege zeilers groeten ons, wachtend op een gunstige wind. 

Slow travel naar Utö

Langzaamaan trekt de ochtendmist op, het zonnetje laat zich voorzichtig zien en ook de contouren van de eilanden doemen op. Het lijkt alsof iemand vanuit de hemel een hand vol met stenen voor de kust van Stockholm heeft gegooid. Tellen heeft geen zin, het zijn er gewoon te veel! Met de zon op ons gezicht en wind in onze haren genieten we van een 360 graden uitzicht vanaf het dek. Kopje koffie met kaneelbrood erbij. Onze dag kan niet meer stuk! De 4 uur durende tocht gaat verrassend snel voorbij en we voelen een lichtelijke teleurstelling wanneer we de rode huisjes en de bekende molen in de verte zien verschijnen. Dat moet Utö zijn! 

Utö kent een rijke geschiedenis

Utö betekent letterlijk buiteneiland en maakt deel uit van een eilandengroep in het oosten van Stockholms Scherenkust. Het eiland is 12,5 kilometer lang en op het breedste stuk ruim 5 kilometer. Al sinds het jaar 500 wordt Utö bewoond en het eiland heeft daarom een rijke geschiedenis. Met 8 mijnen was Utö lange tijd een belangrijke leverancier van ijzererts, totdat in 1878 de mijnbouw wordt stopgezet. Door de strategische ligging in de Botnische Golf was Utö altijd een geliefde plek voor vuurtorenwachters, douaniers, piloten en militaire officieren. Nu is toerisme de belangrijkste inkomstenbron. Jaarlijks doen 70.000 zeilers, wandelaars en andere rustzoekers het eiland aan.  

Mondaine slaapplek

In de haven halen we onze fietsen op. Een ander vervoersmiddel heb je hier eigenlijk niet nodig. Het is nog flink puffen om de heuvel op te komen naar Utö Värdshus, onze slaapplek voor vannacht. Hier kwamen vroeger de rich and famous om te kuren en te badderen. En die sfeer ademt het nog steeds uit! We kunnen niet wachten om vanavond in de serre met de witte tafellakens, imposante chesterfields en het zilveren bestek te dineren. Maar eerst stappen we op ons stalen ros, want je moet het wel verdienen! 

Rust, ruimte en natuur op Utö

Utö bestaat voor 80 procent uit bos en is ideaal om per fiets of met de benewagen te verkennen. Met 50 kilometer aan wandelpaden is er volop keuze. En, je komt altijd bij een mooie zwemplek uit. Wij fietsen naar het zuiden en via een klein bruggetje tikken we ook nog even het volgende eilandje, Ålö, aan. Waar genesteld tegen de rotsen, in een mooie baai BåtsHaket ligt, een subliem visrestaurant. We fietsen door en komen uit bij hagelwitte stranden waar Zweden hun tentjes hebben opgezet en worstjes roosteren bij een houtvuurtje. We fietsen door dichte naaldbossen, over onverharde paadjes, langs boerderijen en een statige gele kerk op een heuvel. We groeten af en toe een verdwaalde toerist of een van de 250 bewoners van het eiland. Druk is het niet en niemand heeft haast. 

Zweedse tradities

We doen nog een extra rondje en komen uiteindelijk weer uit bij het dorpje. Vanaf de 200 jaar oude molen, ooit gebouwd door een Nederlander, hebben we een schitterend uitzicht over de baai van Mysingen en het dorpje. Het is niet groot, maar alles wat een mens nodig heeft is er. In het haventje liggen zeilboten te wachten om naar het volgende eiland te zeilen. Bij de Bakgård kopen we nog even een echt Utö-brood. Het kruidige anijsbrood is alleen verkrijgbaar op het eiland. In hun tuin kun je trouwens een heerlijke fika doen, een echte Zweedse traditie van koffie met zoetigheden.

De heerlijke Zweedse keuken

Onze wandelroute voor morgen hebben we al uitgestippeld, maar eerst moet er nog gezorgd worden voor de inwendige mens. Dat is trouwens een van de redenen waarom Utö zo geliefd is bij de Zweden: de fantastische keuken van het Värdhus. En dat is niets te veel gezegd! We genieten van gemarineerde en gerookte zalm met knapperig amandelbrood en mierikswortelkaas, gevulde parelhoen met geroosterde groente en als toetje wentelteefjes met zoute karamelsaus. En natuurlijk een heerlijke wijn. Wij snappen die Zweden wel! 

Cultuur snuiven op Utö

Rollend gaan we terug naar onze hotelstuga, een combinatie van een huisje en een hotelkamer. Klein maar fijn, met een mooi uitzicht op het dorp en de archipel. Voordat we de volgende dag weer op de boot stappen, willen we nog even wat cultuur opsnuiven. Dat doen we bij de Nyköpingmijn. Deze ijzerertsmijn is met zijn 215 meter de diepste van het eiland. Ook deze is gevuld met water, waardoor je hem dus bijna niet ziet. Maar gelukkig vertellen de informatieborden hoe het er hier ooit aan toe ging. En voor wie meer wil weten is er het Utö mijnmuseum. Via een mooie route door het bos komen we uit bij de kust. De grote rotsen nodigen uit om te gaan zitten, voetjes in het water en even helemaal niets doen. De tijd gaat hier echt langzamer, maar staat helaas niet stil. 

Vier uur nagenieten

Na een laatste koffie op het terras van Hamnboden met uitzicht op de zee, stappen we weer aan boord van de ferry. Utö wordt langzaamaan kleiner en de archipel neemt het weer over. Heerlijk, nog vier uur genieten van al dit moois! 

Uto13: Vanaf het terras van Hamnboden heb je goed uitzicht op de aankomende en vertrekkende zeilers. 

Uto26: Nog even een paar laatste zonnestralen voordat de veerboot ons weer naar Stockholm brengt.