DuitslandDe familiegeschiedenis van Krupp in Essen

Je ontkomt er niet aan. Voor ik de pracht en praal van het ‘paleis’ van de familie Krupp beschijf moeten we toch eerst even in de bijzondere vier eeuwen durende geschiedenis van de familie duiken. Ik beloof je, het wordt niet saai! 

Familiegeld Krupp er doorheen gejaagd

De familie Krupp begon in Essen als handelaar in koloniale goederen. Twee eeuwen later gaat Friedrich Krupp met het geld van de familie staal ontwikkelen. En in 1811 wordt Krupp opgericht middels een kleine fabriek in Essen met voornamelijk werk in de metaalindustrie. In 1824 is het geld op! Ze hebben gefaald. Twee jaar later gaat Friedrich dood en blijkt inderdaad uit de boeken dat bijna alles op is. 

Alfred Krupp tussen rails en kanonnen

Zoon Alfred laat het er niet bij zitten. Hij maakt als 14-jarige en vervroegd van school gehaald samen met zijn moeder en vier medewerkers een doorstart. Het is 15 jaar aanmodderen en ontdekken, maar Alfred is technisch onderlegd, ziet kansen in de snel veranderende wereld en investeert zich suf in moderne technologieën. Door snufjes toe te passen bij het ontwikkelen van treinrails en een naadloos spoorwiel uit te vinden, werd het bedrijf al snel een van de grootste producenten van spoorwegmaterieel. Als daar later de productie van wapens bij komt - in eerste instantie stalen kanonnen - gaat het snel. Tegen het einde van de negentiende eeuw is het met 20.200 werknemers uitgegroeid tot het grootste bedrijf ter wereld. 

Ondanks verbod maakt Krupp toch wapens

En dan begint het te rommelen. Na Alfreds dood in 1887 nam zoon Friedrich Alfred de boel over. Er worden steeds meer wapens gebouwd, tot aan U-boten aan toe. Maar ook zijn er schandalen rond pederastie waarbij hij in de nasleep ervan overlijdt. Dochter Bertha erfde de boel, maar mocht als vrouw niet het bedrijf leiden. Dus werd er een huwelijk geregeld. Deze Gustav Krupp von Bohlen und Halbach (hij nam de familienaam Krupp aan…) legde zich in de Eerste Wereldoorlog bijna compleet toe op wapenproductie. Wordt aan het einde daarvan beschuldigd van oorlogsmisdaden, maar er volgt geen rechtszaak. Mag zich vervolgens uitsluitend nog toeleggen op het fabriceren van alledaagse producten, maar blijkt in het geheim toch gewoon wapens te maken.

De Krupp-dynastie sterft uit...

Zoon Alfred Krupp von Bohlen und Halbach erft tijdens de Tweede Wereldoorlog het bedrijf en wordt na de oorlog tijdens de Neurenberg-processen voor slavernij veroordeeld tot 12 jaar cel. Hij had namelijk 25.000 krijgsgevangenen en burgers te werk gesteld in en om de fabrieken! Zoon Arndt deed afstand van zijn erfenis en mocht de familienaam zoals contractueel was vastgelegd dan ook niet meer dragen. En zo stierf de Krupp-familielijn uit, net voordat ze het 400-jarig jubileum van hun komst naar Essen konden vieren. Tot slot: in 1999 fuseerde het bedrijf met de grootste concurrent: Thyssen AG. 

Sociale Alfred Krupp eiste loyaliteit

Tot zo ver de bijzondere geschiedenis van deze familie die zoveel impact heeft gehad op het Ruhr-gebied en zoveel mensen aan werk èn huisvesting heeft geholpen. Want als we even teruggaan naar Alfred: hij was een sociaal betrokken man. Zo liet hij op het eigen villa-terrein zogenaamde ‘koloniën’ aanleggen voor zijn werknemers en hun families, een klein dorp met parken en scholen. En zorgde ook voor sociale voorzieningen. Daar tegenover stond maar een ding: een grote mate van loyaliteit van zijn werknemers. Laten we maar eens gaan kijken bij de villa. 

Een villa die er mag zijn

We benaderen Villa Hügel (heuvel) met de trein. Ze hadden namelijk een eigen treinstation! Vervolgens wandelen we door het enorme park (28 hectare) de heuvel op richting het familiehuis waar vier generaties Krupp hebben gewoond. Als het eenmaal in beeld komt weet je niet wat je ziet, zo groot. Alfred liet het bouwen als tegenhanger voor de ellende waar ze in hadden gezeten en wilde alleen nog maar allure en rijkdom uitstralen. Nou, dat lukte. 

269 kamers en 648 bedienden

Het huis telt namelijk 269 kamers (!) op dik 8000 vierkante meter. Dat vraagt nogal wat mensen qua onderhoud. Nou, in 1914 waren er maar liefst 648 bedienden in dienst. Een deel woonde ook in het huis, maar mochten niet getrouwd zijn. Kreeg je een relatie dan verhuisde je naar de ‘kolonie’ op het park of je woonde in Essen en kwam met de trein. Tja, wat kost zoiets dan om te bouwen? 5,6 miljoen reichsmark (in de huidige euro-tijd zo’n 84 miljoen…). Alfred wilde een moderne villa en paste allerlei eigen ideeën toe die de negen verschillende architecten moesten inpassen.

Alles is groot in Villa Hügel

Het werk begon in april 1870 waarbij er soms 800 man tegelijk aan het werk was. Na iets meer dan 2,5 jaar trok de familie erin, ondanks het feit dat sommige van die zelfbedachte toepassingen nog niet werkten. Best gek om met z’n viertjes in zo’n knots van een huis te wonen, bedenk ik me als ik de trap oploop naar de officiële entree. De hal is enorm. Aan alle wanden hangen schilderijen van alle generaties van de familie belicht door enorme kroonluchters. 

Een concertzaal en 'geheime kamers'

De enorme trap slingert naar de eerste verdieping die ook weer gedomineerd wordt door een grote (concert)hal met glazen dak. Hier aan alle muren wandtapijten die de zeven ‘vrije kunsten’ uitbeelden. Van de 269 kamers zijn er slechts 10 opengesteld voor publiek. Wel zijn er verschillende tours waarbij gedurende het jaar ‘geheime kamers’ worden opengesteld, maar dat is vroegtijdig boeken, want die zijn voor een jaar al compleet uitverkocht.

De Duitse keizer kwam er graag

We zien de prachtige bibliotheek en de enorme keuken, waar dankzij de boerderij op het terrein alles zelf werd verwerkt. Het personeel stond om zes uur op, ontbeet om 7 uur en ging vervolgens aan het werk. Een baan in het huis was gewild. Zo kwam de Duitse keizer graag logeren en die liet bij zijn vertrek vaak een tip van duizenden kronen achter, dat overigens eerlijk onder het personeel werd verdeeld. 

Krupp legde alles vast

Technische Alfred heeft alles vastgelegd voor wat het huis betreft. Dat leverde een schat aan documentatie op, maar liefst 10,5 kilometer aan planken vol papier, foto’s en films. Je kunt het hele jaar door het 28 hectare grote park en/of huis bezoeken en dat overigens voor maar 5 euro. Het huis en terrein vallen onder een stichting die deze bijzondere nalatenschap in ere herstellen en voor het publiek toegankelijk houden. 

Margarethe Krupp schenkt een stadswijk

Naast het feit dat elke generatie Krupp het huis verfraaide, liet Friedrich Alfreds vrouw Margarethe de stad nog wat bijzonders na. Toen Berthe de boel erfde maar geen leiding aan het bedrijf mocht geven als vrouw en er een verstandshuwelijk werd gesloten, was Margarethe zo blij dat de familienaam en het bedrijf zo werd voortgezet dat ze om het huwelijk te vieren een fonds opricht voor huisvesting van Krupp-werknemers. Ze schenkt 50 hectare grond en 1 miljoen reichsmark. 

Sprookjesachtig groen dorp

Ze vraagt de jonge architect Georg Metzendorf om in volkomen vrijheid een plan voor een stadswijk te bedenken. Hij maakt er een groen, sprookjesachtig, bijna middeleeuws dorp van compleet met stadspoort en waarbij de gebouwen als stadsmuren fungeren. De bouw start in 1909 en duurt dertig jaar, waarvan overigens de architect het einde niet meemaakt, want hij overlijdt vijf jaar daarvoor. 

Historisch monument

Margarethenhöhe, want zo heet het stadsdeel inmiddels, is niet alleen een historisch monument in de stad Essen, maar ook een van de meest gewilde plekjes om te wonen. En het ligt aan het Grugapark, nog eens 50 hectare grond geschonken door Margarethe met de restricite dat daar nooit op mag worden gebouwd! Een groene oase in het hart van het Ruhr-gebied. 

Bezoek Essen en alles er omheen! 

Sowieso is Essen en omstreken de moeite waard om eens te bezoeken en je te vergapen aan het bijzondere verleden met alle monumentale complexen. Maar sla dan zeker Villa Hügel en Margarethenhöhe niet over!