GriekenlandHalkidiki: smeltkroes vol cultuur en natuur

Oost-Halkidiki ligt in het noorden van Griekenland, in Centraal Macedonië. Het is de geboortestreek van Aristoteles (Stagira) en Alexander de Grote (Pella). Oost-Halkidiki is een schiereiland met drie landtongen: Kassandra, Sithonia en Athos. De meest mythische landtong is die van de monnikenstaat Athos dat op de Wereld Erfgoedlijst van Unesco staat. Deze rotsen, de zee, de wijngaarden en de oude olijfbomen van deze groene regio van Macedonië bewaren al eeuwenlang hun geheimen en legendes.  

Tradities in Halkidiki

Wild zwijn op traditionele wijze gemaakt. De chefkok heeft zich aan het traditionele recept gehouden en Alexander de Grote was al dol op dit gerecht: wild, zwart varken gestoofd in vijgen, walnoten, kastanjes,wijn en rozemarijn. Je ziet het voor je. Kampvuren met volksdansen onder het genot van wijn en huisvrouwen die hun walnotenlikeur aanbieden.

Trots op de lokale keuken

Sowieso is men in deze regio trots op het behoud van de traditionele Griekse keuken en worden er hele gastronomische festivals aan gewijd. Denk bijvoorbeeld aan de Mosselfeesten begin juli in Olympiada, de Sardientjes feesten half juli in Nea Moudania en Nea Roda en het Olijvenfeest eind juli in Olynthos (zie de links onderaan deze reisblog). Letterlijk puur en duurzaam genieten van de traditionele Griekse keuken. 

Honing: het vloeibare goud

Behalve de lokale olijven, kastanjes, pijnboompitten en walnoten staat Oost-Halkidiki ook bekend om de honing. Aristoteles prees het vloeibare goud al. Hij beweerde dat honing goed voor je is en dat het zelfs je leven verlengt. Hij is de eerste filosoof die de natuur op wetenschappelijke wijze onderzoekt en dat is waarschijnlijk niet voor niks. In Neochori is een winkeltje waar je de honing voor een habbekrats kunt kopen. Veel honing komt van kastanje- en pijnbomen of een mix van bloemen op dit schiereiland. 

Mooi aangeklede volksdans

Terwijl al dit lekkers voorbij komt, wordt de Lesnoto horo, ofwel de ‘lichte volksdans’ uitgevoerd. Oorspronkelijk komt deze dans uit Macedonië en Bulgarije. Vrouwen dragen traditionele kleding. Ze verleiden of laten zich leiden door de macho mannen of eren hiermee de passage van Alexander de Grote. Hij veroverde het Perzische Rijk tot aan de Indus, waardoor hij een van de grootste rijken uit de oudheid creëerde. Na de moord op zijn vader Philippus erfde Alexander een machtig koninkrijk en een ervaren leger. 

Varen langs mythische kloosters

De kapitein start de motor vanuit de haven van Ouranoupolis. Wind strijkt langs onbekende gezichten. Meeuwen scheren voorbij. Uit het water springen dolfijnen, terwijl de boot langs de heilige en mythische Mount Athos kloosters vaart. Ze hebben elk hun eigen unieke geschiedenis en architectuur. Op dit moment zijn er ongeveer twintig actieve kloosters op het schiereiland, waarvan sommige dateren uit de Byzantijnse tijd. Elk klooster heeft zijn eigen regels en gemeenschap van monniken, die zich bezighouden met gebed, liturgie en handwerk. Sommige kloosters hebben iconenscholen, bibliotheken met zeldzame manuscripten en kunstwerken van onschatbare waarde. 

Voor vrouwen verboden...

Aan wal gaan mag niet, maar vanaf zee heb je prachtig zicht op talloze kloosters tegen de bergen of langs de kustlijn. Agios Panteleimon is een van de meest opvallende kloosters. In tegenstelling tot veel andere plaatsjes op Athos is Ouranoupolis wel toegankelijk voor vrouwen. Want ja, sommige tradities, hoe gevoelig ook, houdt men hier wel in stand. 

Hoe zit dat dan? 

Nota bene: Deze beperking heeft zijn oorsprong in een eeuwenoude traditie, waarbij het idee is dat de aanwezigheid van vrouwen de monniken zou kunnen afleiden van hun spirituele pad. Dit betekent dat alleen mannen de kans krijgen om de heilige plaatsen en kloosters te bezoeken. Mannen hebben de gelegenheid om de diepe spirituele essentie van het orthodoxe monastieke leven te ervaren. Voor vrouwen die geïnteresseerd zijn in het verkennen van het orthodoxe christendom, zijn er echter genoeg andere kloosters en heiligdommen in Griekenland die wel openstaan voor vrouwelijke bezoekers. Onze lieve vrouw Maria is de enige aanbeden vrouw op Athos en dat is voldoende. 

De wijnen van de kloosters

Naast het spirituele erfgoed heeft Mount Athos ook een opmerkelijke traditie op het gebied van wijnbouw. In de vruchtbare valleien van het schiereiland worden al eeuwenlang druiven verbouwd en wijn geproduceerd. Verschillende kloosters hebben hun eigen wijngaarden en produceren heerlijke wijnen die alleen lokaal verkrijgbaar zijn.  

De wijn van Panos

Op twaalf hectare land boert in Megali Panagia een jonge man, Panos, wiens vader nog in de mijnen werkte. Hij kocht vierentwintig jaar geleden dit land en bebouwde de kiezel-, lei- en kleigrond met wijnstokken. Inmiddels is deze wijngaard uitgegroeid en levert nationaal en internationaal aan wijnhandels en restaurants.

Biologisch boeren in Halkidiki

De beroemde assyrtiko druif, oorspronkelijk afkomstig uit Santorini, is de bekendste witte wijn van het estate, naast de rode Xinomavro. Met veel passie vertelt Panos hoe zijn vader het bedrijf heeft opgebouwd en hoe hij het stokje zeven jaar geleden heeft overgenomen. De druiven worden niet besproeid en biologisch boeren staat hoog in het vaandel. En dat proef je. 

Mee met de mosselman

Het is een aanrader om eens een visserbootje te huren en naar een mosselkwekerij te varen. Die van @mydiaanastasiou (Instagram) is een aanrader. Langs de kust liggen de mooiste witte zandstrandjes, zonder bebouwing, enkel begroeide heuvels als een landschap van broccoli. Geen slierten hotels en huizen, alleen zee en groen. Onder een provisorisch afdakje wachten we op de mosselman. Hij neemt ons mee op zijn pontje en laat zien hoe de mosselen worden gekweekt.

Mosselen puur uit de natuur

Als het water rond de zestien graden is leggen de vrouwtjes hun eitjes en de mannetjes lozen hun sperma in het water. Daarna zoeken de vruchten houvast en dat biedt de mosselman de mosselen. Aan pijpen met gaas hechten de piepkleine mosselen zich. Na vierentwintig maanden zijn ze volgroeid en worden ze geoogst. Ook hier worden geen fratsen uitgehaald om de groei te bevorderen. Het water is schoon, de mosselen puur natuur. Het eten van een rauwe mossel is heerlijk, gekookt met verse citroensap nog lekkerder. Deze mosselman levert per jaar 150.000 kilo mosselen aan de Grieken en zijn ‘mussels of Olympiada’ staan bekend als de allerlekkerste. Het valt te beamen. En ik doel op de mosselen.

Stagira van Aristoteles

Ruim dertig jaar geleden waren de Grieken in de veronderstelling dat Aristoteles in Stagira, een dorpje landinwaarts, was geboren. Zijn vader was arts van de Macedonische koning Philippus, vader van Alexander de Grote (356-323 v.Chr.). Aristoteles (384-322 v.Chr.) werd Alexanders leermeester. Maar, toen een archeoloog de stoa (overdekte zuilengalerij) ontdekte van een oude stad langs de kust, werd na deze ontdekking ‘ancient Stagira’ tot geboorteplaats van Aristoteles bestempeld.

Bijzondere plek

Het lijkt ook logischer, want Stagira, met het Aristoteles Park, ligt meer landinwaarts, terwijl het oude Stagira aan de kust ligt, tevens met een haven. Het voelt als een eer om op overblijfselen van de stoa te staan en te bedenken dat Aristoteles het volk toesprak over natuurwetenschappen. Er is ook nog een prachtige wandeling, onder het genot van de zang van de nachtegalen. Je kunt van Olympiada in vijf uur naar Stagira kunt lopen. Olympiada was tevens de naam van de moeder van Alexander de Grote. 

Natuurlijke luxe in Halkidiki

Het bestaat dus echt. Blijvende herinneringen maken. Natuurlijke luxe. Betoverende sfeer. Rust en ruimte. Net als de heerschappen Alexander de Grote (356-323 v. Chr.) en Aristoteles (384-322 v. Chr.) hebben wij ook genoten van de heerlijke lokale wijnen, olijfolies, gestoofd wild zwijn, eindeloze wandelingen en de Egeïsche zee. Dus zet je telefoon maar uit, want Oost-Halkidiki heeft alles voor een heerlijke vakantie en je steunt er ook nog eens de lokale gemeenschappen mee.